Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:

Steenformaten.

Voor de volgende onderwerpen ga naar:

maatvoering op tekening;
steenformaten;

---

 

Maatvoering op tekening:

Bij het ontwerpen van gebouwen is het praktijk geworden dat tekeningen al in dit stadium van een nauwkeurige maatvoering worden voorzien.

  metselwerk maatvoering.

De ontwerper die baksteen in de gevel toepast wil in deze fase al weten wat de maat van de gekozen baksteen is. Samen met de bepaling van de dikte van lint- en stootvoeg wordt de maatvoering van het gevelmetselwerk hiermee vastgelegd.

Opmeten van stenen uit een typemonster, voor de maatvoering op tekening, zal altijd tot problemen lijden.
Het is daarom zaak om in overleg met de fabrikant afspraken te maken over de mogelijkheden van nauwkeuriger declaraties.
Alleen op basis van een leveringsmonster (uit de reeds geproduceerde partij), waarin alle karakteristieken van de sortering voorkomen, kan een juiste gemiddelde maat worden bepaald.

Zie voor infoblad 21 m.b.t. maatvoering in baksteenmetselwerk van de Bond van Baksteen Fabrikanten bij verwijzingen naar externe sites van derden

---

 

Steenformaten:

Metselbaksteen qua fabricage onder te verdelen in o.a. (machinale) handvormsteen, vormbaksteen en strengperssteen wordt in verschillende formaten, verschillende kleuren (mangaan, paars, rood, geel, wit, etc.) en oppervlaktestructuren (bezand, glad, generfd, geglazuurd en gekamd) in de handel gebracht.

De steenformaten zijn van oudsher in verschillende streken (vaak aan de grote rivieren, vandaar de naam) ontstaan, maar zijn, wat de produktie betreft, niet aan die streken gebonden gebleven. De bekendste formaten in Nederland waren:

• Waalformaat
• Vechtformaat
• IJsselformaat
• Maasformaat

Van deze formaten is de Waalformaat de meest bekende. Vooral door zijn gunstige dikteverhouding in het metrieke stelsel
(Bij gebruik van een standaard voeg gaan er 16 lagen in 1 meter.)

Sinds 1 april 2006 is de baksteen norm NEN-EN 771-1 van kracht.
De Europese productrichtlijn voor metselbaksteen. Op basis hiervan wordt het CE-merk afgegeven.
In de NEN-EN 771-1 zijn niet langer de begrippen waalformaat, vechtformaat, etc. vastgelegd.
Deze formaataanduidingen mogen, vanuit historisch besef, wel gebruikt blijven worden, opdat men weet over wat voor soort product men spreekt.
Ten behoeve van objectieve productinformatie van fabrikant naar afnemer, moet de fabrikant vóór de daadwerkelijke productie de gemiddelde maat van het product declareren met de bijbehorende tolerantie (T) op de gemiddelde maat alsook op de maatspreiding (R).
De afmetingen, de toleranties en de maatspreiding worden bepaald volgens NEN-EN 772-16 en aanvullingen in NEN-EN 771-1. De fabrikant kan met Tm, resp. Rm kleinere of grotere afwijkingen declareren.

De baksteen formaten die in Nederland volgens de Nederlandse Bond van Baksteenfabrikanten het meest voorkomen zijn:

Voor de in Belgische baksteenformaten die ook bij ons regelmatig voorkomen zie bij verwijzingen naar externe sites van derden

De kalkzandsteen formaten die in Nederland voorkomen zijn:
(De maatverschillen die voorkomen t.o.v. de bakstenen vinden hun oorsprong in het productieproces.)

  Naast deze formaten zijn er nog vele anderen. Een kleine rondleiding op internet toont dit aan.
 

---

Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 08-11-2009

 

 

---

 

 

---

extra informatie behorende bij:

Steenformaten:

---

Formaten metselbaksteen (stuks afhankelijk van voegdikte)

Naam:	Afkorting:	Afmeting in mm:	Ca. st. per m2:
2 DF		240 x 115 x 113	33
3 DF		240 x 175 x 113	33
Booms		175 x 82 x 50	90
Brabantse steen		188 x 88 x 53	84
Brussels		195 x 95 x 65	70
Bundesnormaalform.	BNF	240 x 115 x 52	65
Campina		290 x 90 x 65	45
Dordtse steen		180 x 88 x 43	99
Engels formaat	EF	215 x 102,5 x 65	65
Euroformaat	ENF	240 x 100 x 71	48
F5		230 x 110 x 57	62
Frans Formaat I	FF1	220 x 105 x 54	70
Frans Formaat II	FF2	220 x 105 x 65	58
Friese drieling		184 X 80/84 X 40/43	103
Friese mop		217 x 103 x 45	80
Goudse steen		155 x 72 x 53	96
Groninger steen		240 x 120 x 60	57
Hamburger dun		220 x 105 x 55	64
Hilversumsformaat	HF	225/240 x 105/115 x 40/42	82
HSL (werkende maat)		300 x 100 x 80	33
IJsselformaat	IJF	160 x 78 x 41	118
Kathedraalformaat I		240 x 115 x 65	53
Kathedraalformaat II		270 x 105 x 55	55
Kieler dik		230 x 110 x 65	56
Klamp		180 x 85 x 45	94
Kloostermop I		280 x 105 x 80	38
Kloostermop II		320 x 130 x 80	34
LEM	LEM	290 x 90 x 90	33
Lilliput I		160 X 75 X 35	131
Lilliput 2		150 x 70 x 30	156
Limburgse steen		240 x 120 x 65	53
Moduul 50	M50	190 x 90 x 50	83
Moduul 65	M65	190 x 90 x 65	67
Moduul 90	M90	190 x 90 x 90	50
Moef		215 x 100 x 65	56
Normaalformaat	NF	240 x 115 x 71	50
Renova / Restomat		210 x 100 x 55	67
RF		250 x 120 x 65	51
Rijnformaat	RF	175/184 x 84/90 x 40/45	100
Rijnformaat	RF	175/184 x 84/90 x 40/45	100
Romeins formaat		240 x 115 x 42	77
Utrechts plat		215/220 x 102/103 x 38	101
Vechtformaat	VF	210 x 100 x 40	91
Waaldikformaat	DF	210 x 100 x 65	61
Waalformaat	WF	210 x 110 x 50	76

---

steenformaten

metselwerk algemeen

dilataties

kitten en kitvoegen

spouwmuurisolatie

trasraam

muuropeningen

muurafdekkingen

schoorstenen.

pleisterwerk

 

externe sites derden:

Zie index M voor
info Baksteen fabrikanten
Belgische Baksteenfederatie
en
kalkzandsteen
lijm en metselblokken